Καρντάνο, Τζερόλαμο

(Gerolamo Cardano, Παβία 1501 – Ρώμη 1576). Ιταλός μαθηματικός, γιατρός και φιλόσοφος. Σπούδασε στην Παβία, στο Μιλάνο και στην Πάντοβα. Η φήμη του διαδόθηκε όταν ανέλαβε (1534) να διδάξει μαθηματικά και αστρονομία στις αυλικές σχολές και κυρίως ύστερα από τη διαφωνία του με τον Νικολό Ταρτάλια για την πατρότητα του τύπου επίλυσης της εξίσωσης τρίτου βαθμού (x³ + px = q). Την εξίσωση ανακάλυψε ο μαθηματικός Σκιπίον ντελ Φέρο, αλλά την ξαναβρήκε ανεξάρτητα και ο Ταρτάλια, ο οποίος την είχε εμπιστευθεί στον Κ. Αυτός, αφού επανεξέτασε την απόδειξη, μελέτησε την πιο δύσκολη περίπτωση και δημοσίευσε τα αποτελέσματά του, αναφέροντας και τον Ταρτάλια, στο έργο Artis magnae (1545), όπου, μεταξύ άλλων, δίνεται και ο τύπος για την επίλυση της εξίσωσης τετάρτου βαθμού, ο οποίος επινοήθηκε από τον μαθηματικό Λουντοβίκο Φεράρι, μαθητή του Κ. Στον Κ. οφείλονται επίσης διάφορες έρευνες σε ορισμένους τομείς της φυσικής, δηλαδή η επινόηση της ανάρτησης που φέρει το όνομά του, μελέτες για τον προσδιορισμό του λόγου πυκνότητας ορισμένων σωμάτων με βάση τις διαφορές διάστασης και μια απόδειξη για το αδύνατο του αεικίνητου. Ανάρτηση Κ. Μηχανική διάταξη που επιτρέπει την κίνηση ενός σώματος γύρω από το κέντρο βάρους του· προσφέρει δηλαδή τη δυνατότητα της ακινητοποίησης μόνο ενός σημείου (κέντρο βάρους του σώματος), στο οποίο εφαρμόζεται η ανάρτηση και συνεπώς επιτρέπει στο σώμα περιστροφές γύρω από οποιονδήποτε άξονα που διέρχεται από το σταθερό αυτό σημείο. Η κοινότερη εφαρμογή της ανάρτησης Κ. είναι το γυροσκόπιο. Σύνδεσμος Κ. Ειδικός σύνδεσμος για τη σύνδεση δύο περιστρεφόμενων αξόνων οι διευθύνσεις των οποίων δεν συμπίπτουν αλλά (αν και μπορεί να βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο) σχηματίζουν κάποια γωνία. Στην πιο απλή του μορφή, ο σύνδεσμος Κ. πραγματοποιείται δίνοντας σχήμα διχάλας στα άκρα των δύο αξόνων και στερεώνοντάς τα σε σχήμα σταυρού ή σε έναν δακτύλιο. Με αυτό τον σύνδεσμο επιτυγχάνεται η εξίσωση των μέσων ταχυτήτων περιστροφής των δύο αξόνων (σε κάθε στροφή του ενός αντιστοιχεί μία στροφή του άλλου), ενώ η στιγμιαία ταχύτητα μεταβάλλεται ανάλογα με το μέγεθος της γωνίας που σχηματίζεται από τους άξονες συμμετρίας των δύο αξόνων. Η τιμή αυτής της γωνίας μπορεί να φτάσει τις 20-25° (π.χ. στις εργαλειομηχανές), αλλά δεν μπορεί να υπερβεί τις 10-12° στην περίπτωση φορτίων και γωνιών που μεταβάλλονται απότομα. Το εξώφυλλο του έργου «Artis magnae» του Ιταλού μαθηματικού, γιατρού και φιλοσόφου Τζερόλαμο Καρντάνο. Παράδειγμα ανάρτησης Καρντάνο εφαρμοσμένης σε πυξίδα. Κάτω, ένας από τους δύο συνδέσμους Καρντάνο μεταξύ περιστρεφόμενων μη ομοαξονικών αξόνων.